شنبه ۴ اسفند ۱۳۹۷ ساعت

نشریه فرهنگی تحلیلی نگین زاگرس معرف مردمان لر

کاسیان و پرورش اسب

نخستین بار بیش از پنج هزار سال پیش اسب در لرستان(بلاد لرنشین) اهلی شد. تصویر فوق تندیس مفرغی بدست امده در لرستان میباشد که اکنون در موزه لوور فرانسه نگهداری میشود. این مفرغ که چند هزار سال قدمت دارد ثابت میکند که لرها بیش از 5هزار سال پیش نخستین کسانی بودند که اسب را اهلی کردند.

کاسیان و پرورش اسب

مردم کاسی در تاریخ به سبب نبوغ و استعداد کم نظیرشان مشهود و معروف بوده اند. این اقوام علاوه بر قدرت و استقلالی که در تشکیل حکومت داشتند ، در دیگر موارد چون فنون نظامی ، شهرسازی ، کشاورزی ، دامپروری و صنایع دستی و فلزی نیز صاحب نظر و پیشروی ملل دیگر بوده اند ، به گونه ای که برخی از مورخان ، کشت غلات ، ساخت آینه و اختراع مفرغ را به این قوم نسبت میدهند.

آنچه مسلم است و در تاریخ بارها به آن اشاره شده ، استعداد شگرف این مردم در پرورش اسب است که ما در این مختصر بنا داریم تا به چگونگی آن بپردازیم. سرزمین لرستان به سبب ویژگی های طبیعی خود ، از گذشته های بسیار دور مأمن و زیستگاه دسته های مختلف و متنوعی از حیوانات بوده است. وجود این حیوانات سبب شد که ساکنان اولیه ی این سرزمین جهت تهیه خوراک ، به شکار آنان روی آوردند. بسیار اتفاق می افتاد که برخی از این جانوران زنده شکار میشدند و در این موقع بود که بشر اولیه با دیگر فواید حیوانات آشنا شد و خواست تا از مزایای دیگر آنان بهره مند شود. انسان کم کم به این اندیشه رسید که برخی از جانوران مفیدتر هستند و از قضا امکان همزیستی بیشتری نیز با بشر دارند.

این گونه بود که او به اهلی کردن گونه هایی از حیوانات نظیر بز ، گوسفند، و گاو روی آورد و دامپروری را آغاز کرد. مردمان آسیای غربی از گذشته های دور با گونه های متفاوتی از جمله اسب به عنوان یک حیوان وحشی آشنا بودند. سومری ها که از خران برای برکشیدن ارابه استفاده میکردند ، اسب را خر کوهی (شرقی) یا به زبان خودشان ، آنشو کوررا (Ansu kur Ra) مینامیدند. در هزاره دوم پیش از میلاد برخی از اقوام با پرورش اسب آشنا شدند و در ربع دوم این هزاره استفاده از اسب در میان بسیاری از ملل متداول گشت. کاسیان از جمله این اقوام بودند و با دامپروری آشنایی داشتند. آنان ابتدا اسبهای وحشی را شکار کردند و احتمالأ پس از زاد و ولد این حیوان به پرورش کره های آن رغبت نشان دادند. کاسیان فهمیدند که این جانور نیز مانند سایر حیوانات اهلی قابلیت رام شدن دارد و در این صورت میتوان از قدرت و سرعت آن در امور مختلف بهره جست.

با پی بردن به این موضوع کاسیان به پرورش گسترده ی اسب اقدام کردند و در اندک زمانی خود را به عنوان مبتکر این طرح به جهانیان شناساندند. آنان ابتدا از اسب برای سواری ، حمل و نقل و کشیدن ارابه استفاده کردند و کم کم در جنگهای خود نیز از این حیوان به عنوان یک نیروی نظامی بهره بردند.

این هنر آنان اندکی بعد شکل تجاری به خود گرفت ، به نحوی که بسیاری از سرزمین های اطراف را خواهان استفاده از اسب نمود. آنان با پرورش و فروش اسب به همسایگان خود از جمله بابل ، آشور و فدراسیون هلتمتی (عیلام) ثروت فراوانی به دست آوردند و روز به روز بر اقتدار خود افزودند.

حسن پیرنیا در کتاب تاریخ ایران باستان ، جلد دوم ، صفحه ۱۹۰۹ مینویسد：راجع به کوشیان یا کاسیها نیز باید گفت ، که اینها در تربیت کردن اسبهای خوب خیلی ماهر بودند و ثروت آنان از این راه بود ، که اسبان زیاد به بابلیها و آسوریها میفروختند و آشوریها اسبهای سوار نظام خود را از کاسیها تحصیل میکردند.

علاوه بر آن ، اسبهای کاسی ها به واسطه ی بابل در جاهای دیگر آسیای غربی و فنیقیه به فروش میرفت. از اینجا میتوان حدس زد که نیسای معروف که از حیث خوبی و قشنگی اسبهایش آن قدر معروف آفاق بود و مورخین عهد قدیم ، بخصوص هرودوت در چند مورد از تندروی و بردباری آنها صحبت داشته ، در صفحات کاسی بدوأ به وجود آمده است.

لازم به تذکر است که نیسا همان مکانی است که اسکندر مقدونی پس از بازگشت از هندوستان از آنجا دیدن کرده است و سی روز در آنجا توقف داشته است. به نوشته ی مورخین عهد قدیم ، در آن زمان پنجاه تا شصت هزار اسب آنجا پرورش داده میشده است. اسبهای این منطقه به قدری شهرت داشته اند که در جهان آن روز به نام نژاد نیسایی معروف بوده و خریداران زیادی از کشورهای مجاور داشته است. گمان میرود که نیسا مکانی در حوالی بروجرد و دشت الشتر بوده باشد.

در لرستان نام جاهای بسیاری وجود دارد که از گذشتگان دور باقی مانده و به پرورش اسب در این سرزمین اشاره دارند. از جمله این نام جاها میتوان به دشت سیلاخور ( سیر آخور ) اشاره کرد که احتمالأ محل چرای گله های اسب بوده است.

همچنین مناطق جنوبی شهر خرم آباد از جمله اسپستان ( اسب استان ) و کرگاه ( کره گاه ) به ظن قریب به یقین یکی از اماکن پرورش اسب در لرستان بوده اند.

کثرت ابزار و آلات مفرغی لرستان و همچنین نقوشی که از پیکره این حیوان بر مصنوعات مفرغی نقر شده است ، بیانگر توجه ویژه ی قوم کاسی به پرورش اسب میباشد.

در رساله لرستان ، نوشته ولادیمیر مینورسکی ، صفحه ۲۰ آمده است که：اصطلاح لر مأخوذ و مشتق از نام لهراسب است که این نظریه پیشتر هم به وسیله بارون دوبد (De Bode) گفته شده بود. احتمالا آسپ نام یک خاندان و قبیله در لرستان بوده است و اسم های لهراسپ ، جاماسپ ، گشتاسپ و … ترکیب و مشتق از آن باشد.

لرها اولین مردمی بودند که اسب را پرورش دادند لرها اولین رام کنندگان اسب

4 نظر

  • Dinarvand

    دست مریزاد به سایت وزین "نگین زاگرس" معرف تاریخ و فرهنگ لرهای ایران. درود بر شما باد.


  • اسب لری در اسارت بی توجهی مسؤلان

    لرستان از قدیم الایام تا به حال مهد پرورش اسب بوده است و حضور موفق سوارکاران لرستانی در تیم های ملی و کسب عناوین مستمر قهرمانی لرستان در مسابقات کشوری لرستان را به یکی از استان های پیش رو در این رشته ورزشی تبدیل کرده است بنابراین لرستان با داشتن این کارنامه درخشان می بایست از نظر امکانات و فضاهای آموزشی و ورزشی برای سوارکاری سرآمد کشور باشد.


  • خاکی ترین آیین عزاداری

    مردم خرم آباد لرستان برای روز عاشورا سر تا پای خود را آغشته به گل کرده و خاکی ترین آیین عاشورا را به نام گل مالی به وجود آورده اند. این آیین بازمانده مراسم سوگ سیاوش دوره باستان است که هزاران سال تاریخ و سابقه دارد. در قرون اسلامی مراسم سوگ سیاوش چون ادامه وجودی خود را باید به گونه ای توجیه میکرده است آن مراسم باستانی که منتسب به سیاوش اساطیری بود را به صورتی به خاندان جدید اسلامی که جانشین شده بودند منتقل نمود تا همچنان این آیین بتواند در قالب عاشورا ادامه پیدا کند. با نوای عزاداری ، مردم قبل از طلوع آفتاب با صدای دهل چمرونه نواخته میشود و عزاداران در کنار خیمه و تکیه های شهر قرار گرفته و خود را به گلی که در حوضچه های کوچک که خاک نرم و گلاب درست کرده اند انداخته و در کنار شعله های آتش به رسم کهن سوگ سیاوش ایستاده تا خشک شوند. چمری یا چمریونه موسیقی و آهنگ اندوه باری است که در سوگ و عزای بزرگان نواخته میشود که اوج اندوه مردمان این سرزمین است به نوعی که با اجرای این موسیقی همه خواهند فهمید که بزرگی را از دست داده و همه عزادار هستند. خاکی ترین آیین و سنت دیرینه از اوج اخلاص و ارادت مردم لر برخواسته , ارادتی که تمامی ندارد.


  • بار گران بیکاری و زندگی گران قیمت در خرم آباد

    در خبر آنلاین آمده بود که خرم آباد با اجاره نیم میلیون تومانی در ماه ، هشتمین شهر پر هزینه ایران است !!! در خرم آباد ۳۰ درصد درآمد خانواده صرف اجاره میشود و خرم آباد سرآمد اجاره مسکن است و در ته جدول سرانه درآمد قرار دارد. میزان درآمد خانوارهای لرستانی پایین ترین میزان در کل کشور است !!! نرخ بیکاری هم در لرستان همچنان بالاست و آمار و ارقام دهان پر کن نتوانسته باری از دوش مشکلات مردم بردارد. زندگی گران قیمت و پر هزینه در خرم آباد کاملأ با حقیقت منطبق است. یک شهروند خرم آبادی با فروش ملکی پانصد متری در میدان شهداء توانسته با همان مبلغ هزار و پانصد متر زمین در شهر واشنگتن دی سی آمریکا خریداری کند !!! یعنی نرخ مسکن در خرم آباد محروم ، سه برابر نرخ مسکن در کشور آمریکاست با احتساب دلار چهار هزار تومانی ! نبود فرهنگ کار ، درآمد زایی از طریق خانه خریدن ، فقر معیشتی ، ایجاد بازار ناسالم رقابتی ، نبود تعرفه مشخص و طبقه بندی دل بخواهی نرخ مسکن را بنا به سلیقه بالا برده و دست متقاضیان را در پوست گردو گذاشته است.



آخرین مقالات