توضیح مختصر راجب توتم: توتِم‌ها اجسامی نمادین هستند که در اقوام بومی کاربردهای آیینی دارند. توتم معمولاً به عنوان یادمانی از نیاکان یک ایل یا طایفه عمل می‌کند و افراد طایفه توتم را دارای نیرویی برای حمایت و حفاظت از طایفه می‌دانند. توتِم‌باوَری شامل دو قانون و تابو مهم است :حیوان توتم را نباید کشت و با افرادی از جنس مخالف و از توتم مشترک نباید روابط جنسی برقرار کرد .

«به بیانی دیگر  کاسیت ها را کوه نشینان عیلامی هم دانسته اند و کسانی مانند پروفسور کنتنو و آندره گدار نژاد آنها را آسیانی ( آزیانیک ) دانسته اند و زبان انها التصاقی بوده است »

توتم مار  و  توتم انار

توتم چیست ؟ توتم یک حیوان ، گیاه یا موضوع طبیعی یا نمودی از هر کدام از اینها است که نماد یک قبیله ، گروه ، طایفه یا خانواده است که گاهی به عنوان اجداد نگهبان یا چهره ای خالق پرستیده می شوند .

چرا نقوش و نگاره های آثار عیلامی و کاسیتی توتم مار را دارد و این در صورتی است که در دوران باستان این توتم بیشترین موارد را بین کاسیت و عیلامی داشته است ؟

آیا توتم ها می توانند نشانی از یکی بودن فرهنگ کاسیتی و عیلامی باشند و ایا اینکه کاسیت ها را کوه نشینان عیلامی دانسته اند می تواند درست باشد ؟

به برخی باورهای بین مردم لر در دوران کنونی و ارتباط این باورها با دوران باستان می پردازیم:

 

توتم مار

مار قدرتی دوگانه دارد که حاکی از نماد پردازی های مثبت و منفی است که هم محافظ و هم ویرانگر است ، نور و تاریکی و خیر و شر است.

 

خیر و شر - لطفا به خیر و شر توجه کنید

اینجای نوشتن این مطلب یاد دین زروان کهن ترین دین در دوران باستان افتادم که مربوط به عیلامیان است و اتفاقا در میان مردم لر امروزه ریشه هایش وجود دارد .

زروان هم به خیر و شر اعتقاد دارد، رجوع کنید به کتاب شناخت اساطیر ایران از جان هینلنز تا در مورد زروان بیشتر بدانید و یا به مقاله: دین زروان   کنید کنید.(اینجا کلیک کنید)

زروان و توتم مار هردو نماد خیر و شر را دارد. قدمت اساطیری زروان دوازده هزار سال است.

مار نماد خرد هم بوده است چنانچه مائوری ها مار را با خرد زمینی برابر می دانستند و در فرهنگ های بسیاری مارها میانجی های زیرکی بین زمین و آسمان هستند

در هند مارها با خدایان شیوا ، ویشنو و گانشا مرتبط اند (لطفا به این مورد توجه کنید) ارتباط مارها با خدایان در فرهنگ هندی

در بودیسم تنتره ستون معنی انرژی درون ستون مهره ها با مار یا « کندالینی » نماد پردازی میشود.

در باور کنونی مردم لر چنانچه میدانم در لرستان شمالی و بین مردم لک و مینجابی ها و لرستان جنوبی در مورد مردم کهگیلویه و بویر احمد و بختیاری این باور همچنان زنده است که مارها با خدایان در ارتباطند چنانچه بین مردم این باورها در برخورد با برخی مارها وجود دارد که مثلا:

این مار ( عموما مار سیاه ) سید است ، نکشیدش .

این مار پری است ( مارهای زرد باریک ) با خدا حرف میزند نکشیدش.

و اما مار نماد باروری و تولد هم می باشد و در بین مردم لر این باور وجود دارد که اگر کسی این مار ( عموما زردرنگ ) بکشد بچه دار نمی شود.

این باورها همچنان وجود دارد و وقتی متوجه شدم که این ها بصورت توتم از عیلامیان باستان هم به جای مانده است به عمق باورهای چندین هزارساله مردم لر که تاکنون استوار مانده است پی بردم.

مار در طول تاریخ لرها حتی در اخرین دوره ها بصورت نقاشی در سنگ نگاره ها و ظروف همچنان پابرجاست.

پروفسور آندره گدار در صفحه ۴۳ کتاب هنر ایران می نویسد « سنگهای منقوش بسیاری می شناسیم که در آنها ظروف آبیست که بجای دو باریکه آب معروفی که به هر سمت می جهند دو مار نقش شده است.

 

توتم انار

میوه ها نمادی از باروری و جاودانگی است ، برخی میوه ها به ایزدان نسبت داده شده اند و از اهمیت دینی برخوردارند. انار میوه ای است که پر از دانه های براق و مظهری خورشیدی از باروری و خون زندگی است.

در اسطوره های یونانی انار به جان بخشیدن تازه مرتبط می شود . انار در اثار باستانی در لرستان باستان نماد فراوانی و برکت است

توتم انار و مار در یک نگاره گیلگمش در حال دویدن، دو انار در دست دارد که از سنجاق های لرستان بدست امده که اتفاقا این سنجاق ها در دوران باستان لرستان بی شمار است.

این توتم بین سومری ها و عیلامیان و کاسیت ها بصورت مشترک وجود داشته است با برخی تفاوت ها در باورها توتم انار در مفرغ و برنز لرستان به تعداد زیاد وجود دارد.

در عیلام و کاسیت باستان درخت مقدس دانسته شده است و در باور امروزی مردم لر هم اعتقاد به مقدس بودن برخی درختها وجود دارد چنانچه مردم لر در باورشان اعتقاد دارند که با بستن بندهای سبز و ... به برخی درخت ها حاجتشان و نیازشان برطرف خواهد شد و آن درخت مقدس دانسته شده و از آسیب رساندن به آن خودداری می کنند چنانچه برخی حتی معتقدند که درخت مقدس می تواند برای آنها که بچه دار نمی شوند رفع حاجت کند(مانند درخت کُنار).

در برخی اثار کهن لرستان موجوداتی به نام دیو یا فرشته نگهبانان درخت مقدس هستند ومیدانیم که اثاری در عیلام هستند که نگاره دیو را مقدس دانسته اند.

 

تصویر - گیلگمش در حال دویدن دو انار در دست دارد

منابع برای مطالعه

شناخت اساطیر ایران - جان هینلنز - ترجمه ژاله آموزگار

دایره المعارف مصور نمادها و نشانه ها - Miranda Bruce , mitfo - ترجمه معصومه انصاری ؛ حبیب بشیر پور

هنر ایران. - پروفسور آندره گدار- ترجمه دکتر بهروز حبیبی

اطلاعات شخصی در مورد برخی باورهای امروزی مردم لر

 

6 نظر

نام شما ایمیل نظر شما

• نخست وزیری که به اتهام لری حرف زدن، برکنار شد!
• ما(لک ها) لر هستیم
• آیین گل مالی در بین لرها
• چرا لرها نمی توانند رئیس جمهور شوند؟
• فلسفه و چرایی موج جوک سازی
• پسوند ''وند'' شناسه مردم لر
• اسناد آرشیو خاندان های بختیاری خبر از تعلق مناطق غربی به این قوم و فتح چندباره شهرهای مختلف عراق –خانقین- مندلی- موصل و کرکوک توسط قبایل لر مامور شده از جانب سپاه ایران دارد .
• من لرم
• چرا لرهای فیلی در عراق بصورت الفیلی معرفی میکنند؟ درواقع چرا الف و لام که عربیست را اول کلمه فیلی ذکر میکنند؟
• جماعت لر بر اساس نوشته های «میرزا محمد حسین مستوفی» در 300 سال پیش
• آسیب های طایفه گرایی برای منافع مردم لر
• *کُرد کیست و پانکُردیسم چه می خواهد*
• زبان باستانی لری
• کشتار و غارت لرها به دست قشون رضا شاه
• آشنایی با جغرافیا و زبان لرهای استان مرکزی و اراک
• ارتباط زبان لری با زبان اوستایی
• برخوردهای امنیتی و مرگهای مشکوک نخبگان بختیاری در اواخر دوره پهلوی
• واژگان مشترک زبان لری با زبان انگلیسی
• از ابادانی کویر تا کویر سازی لرستان
• زبان لُری ریشه در ایلام کهن دارد/ مارسلا روم پف
• فرش پازیریک یک اثر ترکی یا لرستانی
• پاسخ به اعراب وهابی یاوه گو عربستان
• وجه تسمیه واژه لر
• مشروطه خواهان بختیاری
• پیوستگی نژادی کاسیت _ عیلامی
• قلمرو تاریخی سرزمین کهگیلویه و منشا تاریخی نام آن ؟
• شولستان کجاست ؟
• تحلیلی بر نا برابری های ناحیه ای در ایران
• نژاد لرها
• نامه ای به آریایی ها و خود آریایی پندارها
• رنگ و طرح پوشش دیرین زنان لور در لرستان فیلی
• توسعه استان قم در سایه مظلومیت الیگودرز
• بازمانده‌های کهن زبان لُری در متون واسناد فارسی
• آیا لرها از ابتدا کوچ نشین بوده اند؟؟؟
• فلارد ؛ سرزمینی که ایلخان بختیاری , جان بر سر پاسداری آن نهاد !
• دختری که لر نبود
• تبار شناسی تاریخی واژه ی لور ( لر )
• آجرنوشته عیلامی قلعه گلی لُردگان (چار مال بختیاری)
• قوم پارس (فارس) پنداری غلط که از سوی بیگانگان برای سرزمین ایران نامیده شد
• لر فیلی یا کرد فیلی
• "خود پارس پنداری" و " خود کُرد پنداری " در بین لُرها !
• نمونه ای از پاکسازی قومی -فرهنگی لُرها; توسط قوم گرایان کرد !
• ویکی پدیای فارسی ابزاری برای کرد سازی
• کویر شدن زاگرس سبز به بهانه آباد شدن کویر خشک
• چرایی ضرورت تشکیل استان لرستان بختیاری
• در سفرنامه های ایرانیان، تا پیش از مشروطه، از نام لک برای مردم لرستان استفاده نشده است
• رضا شاه عامل انگلیسی
• زندگی عشایری ، عشق یا اجبار؟
• برمودای لرستان ، توسعه را می بلعد
• بختیاری : یک سرزمین ؛ پنج قومیت
• مشروطه خواهان واقعی از تاریخ حذف میشوند
• بانویی لُر؛ نخستین سفرنامه نویس زن ,در ایران!
• کارون ؛ رمز وحدت دوباره لُر و عرب در خوزستان
• زبان لوری ، فرهنگ ، هویت و شناسنامه ی ماست
• لارستان و لرستان ؛ یک روح در دو کالبد !
• هدف رضاپالان از سرکوب لرها از زبان خودش !
• مشکلات سرزمین لرها
• جنجال های قومیتی کمکی به توسعه لرستان نمی کند
• سوابق تاریخی مردمان لر
• لرهای خراسان
• هویت لُری در لُرستان: واگرایان فعال و هم‌گرایان منفعل
• آیا کریم‌خان خود را از «لرهای لک» معرفی می‌کرد؟
• لک نام قومیت یا عدد شمارشی ؟
• بیکاری ابر چالش بلاد لر نشین
• منظومه لری بختیاری " موه(نخل) و بز "
• کولی در شاهنامه (رزم نامه پیر خراسان )
• چرا نام لک در لرستان جدید است ؟
• معماری لرستان فیلی
• لرستان کوچک قزوین
• اس پی آر انگلیسی در تقابل با بختیاریها
• قتل سردار اسعد سوم به دستور رضاشاه
• آیا «کُربابادی»ها در بحرین، بازماندگان بختیاری های بحرین اند؟
• آیا لر با خودش برادر است؟جریان گفتمان برادری کُرد، لر و لک» چیست؟
• لغو عهدنامه ترکمنچای و کاپیتولاسیون توسط صمصام السلطنه بختیاری
• 19 آذر ️تشدید قحطی ایران و کمک های انسانی سردار مریم بختیاری به فقرای اصفهان
• آیا میدانید نهضت سوادآموزی براساس طرح پیشنهادی شهید «نوروزعلی جلیل پور» موزرمی بختیاری تشکیل شد؟
• بحران اب در بلاد لرنشین
• جایگاه لرستانات در تقسیمات کشوری ایران
• هویت ؛ ابر چالش لرستان در آینده ای نزدیک"
• ضرورت نوگرایی فرهنگی در جامعه لر
• رودخانه های بختیاری کجا گم می‌شوند؟ 
• تضاد مدرنیسم و سنت در جامعه لر
• شیوه های نزدیک تر شدن فعالان لرگرا
• شونیسم قومی
• استحاله فرهنگی برخی از لرهای فیلی در قوم کرد
• اثرات پانکردیسم بر جامعه لر
• بررسی ارتباط بیران‌وندها، باجول‌وندها با فارس و ممسنی از منظر روند سکونت
• خدمات سردار اسعد به حقوق شهروندی در عصر مشروطه
• عهدنامه ترکمنچای و تاثیرش بر منطقه لرهای بختیاری
• خط لری ( خط پاپریک و خط لوریتین )
• نجات ایران از تجزیه توسط مشروطه خواهان
• دستهای پشت پرده مانع تخصیص آب به لرستان (لرستان یعنی تمام بلاد لرنشین) میشود
• لرستان سرزمینی تاریخی اما گمنام در تاریخ
• رضاشاه ناجی مردم یا شر لازم؟
• تبعات و راهکارهای مقابله با مهاجرت
• خداوندا این کشور را از دروغ و خشکسالی نجات ده
• آب منبع قدرت است
• نقشه شوم برای تفرقه‌افکنی یا نقشه راه برای آب ربایی؟
• اگر لرها انقلاب مشروطه را رقم نمیزدند!!!
• بحرانی به نام وزارت نیرو
• آیا لرستان، جزئی از خاک ایران است؟/ تشریح دو قاعده وسع و دفاع از مظلوم
• لرستان سهمش از آب را می‌خواهد
• امروز فقط صدای واحد میتواند لرستان را نجات دهد
• قوم لر در کجای تاریخ ایران کم گذاشت!
• لرستان یک خانواده است
• سفرنامه «بارون دوبُد» ریشه ی گفتمان «امان اللهی بهاروند»: لرها به دو دسته لر و لک تقسیم می شوند؟!
• میرجهانگیرخان و نام بختیاری
• زبان لُری و فرهنگ ملّی
• بی‌بی مریم بختیاری و دکتر باستانی پاریزی
• لرهای حاشیه خلیج فارس
• اهمیت ادبیات کودک در حوزه فرهنگ و زبان لری
• زبان لُری یکی از بکرترین شاخه های زبان ایرانی
• لرستان ؛ خاستگاه آیین یارسان (اهل حق )